بیشتر نیازهای مراقبتی گیاهان آپارتمانی با همدیگه متفاوتن. اما تعویض گلدان گیاهان، در زمان مناسب یک اصل مراقبتی مشترک در بین همه ی گیاهان آپارتمانیه که به شادابی و رشد بهتر گیاه کمک میکنه. گیاهان هم مثل هر موجود زنده‌ای رشد میکنن و برای ماندگاری و مقاومت، ریشه‌هاشون رو در دل خاک افزایش میدن. افزایش ریشه‌های گیاهان باعث میشه که ریشه‌ها درون هم تنیده بشن و یا به سمت دیواره‌های گلدون کشیده بشن. ریشه‌ها بعد از مدتی در اثر عدم دریافت مواد کافی مورد نیازشون دچار آسیب میشن و در نهایت منجر به پژمردگی گیاه میشن. اگه شما نکاتی رو که میگیم رعایت کنید تعویض گلدان بسیار راحته پس تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
چرا باید تعویض گلدون انجام بشه و چه زمانی؟
هر گیاهی که برای مدتی رشد میکنه، ریشه هاش بزرگ تر میشن و برای ادامه رشدشون نیاز به فضای بزرگ تر پیدا میکنن. این رشد گیاه لزوما از روی ظاهر بیرون از خاکش معلوم نمیشه چون ریشش در زیر خاک پنهانه. ممکنه قسمت هایی از ریشه رو ببینید که از سوراخ زیر گلدون گل بیرون اومدن یا ریشه های نو و تازه بالغ شده گیاه رو ببینید که در سطح رویی خاک پیدا شدن و یا گیاه رو از ظرف محفظش خارج میکنید و بیشتر از این که خاک ببینید، ریشه های انبوه و در هم تنیده گیاه رو مشاهده میکنید.
چرا باید گلدون و خاک رو عوض کنیم؟
خاک گلدون هر چند وقت یک بار نیاز به تعویض داره چون این خاک حاوی مواد آلیه که با گذشت زمان به تدریج تجزیه میشن و از بین میرن. به همین خاطر، سطح خاک در گلدون کاهش پیدا میکنه، خاک متراکم تر میشه و مواد معدنی و آب کافی و مورد نیاز گیاه بهش نمیرسه. وقتی مواد آلی موجود در خاک به تدریج تجزیه میشن، متوجه میشید که سطح خاک کاهش پیدا میکنه. گرچه کاهش سطح خاک در گلدون به خودی خود یک مشکل به حساب نمیاد، اما نشونه‌ای از تجزیه و از بین رفتن مواد آلیه.
در این صورت فضاها و حفره‌های هوا در خاک کاهش پیدا میکنن و گیاه در جذب مواد معدنی با مشکل روبرو میشه و میکروب‌های موجود در خاک اکسیژن مورد نیازش رو دریافت نمیکنه. خاک میتونه بی هوازی بشه و برای گیاه مناسب نیست. علاوه بر این، خاک میتونه آب گریز بشه که یعنی وقتی آبیاری رو انجام میدید خاکش رو جذب نمیکنه. در عوض، آب مستقیما از خاک عبور میکنه و از کف گلدون خارج میشه. این میتونه مشکل دیگه ایی رو ایجاد کنه چون ریشه‌های گیاه برای مدت طولانی در آب باقی میمونن و منجر به پوسیدگیشون میشه.
خشک‌شدن زودبه‌زود خاک
خشک نشدن خاک معمولاً نشونه کمبود زهکشی یا کمبود تبخیر یا کاهش مصرف آب توسط گیاه شماست. برای افزایش تبخیر و استفاده گیاهان از آب، نور، تهویه و دما رو افزایش بدید. اطمینان حاصل کنید که خاک کاملاً تخلیه میشه و ظرف دارای سوراخ های زهکشیه. دلایل زیادی وجود داره که خشک شدن خاک به مدت طولانی انجام میشه، اما همشون به مسائل مربوط به زهکشی، از دست دادن آب از طریق تعرق یا تبخیر یا کاهش مصرف آب توسط گیاه شما برمیگرده. موارد زیر دلایل اصلی هستن که میتونن مدت زمان خشک شدن خاک شما رو افزایش بدن.
- نور کم
- دمای پایین
- تهویه ضعیف
- تخلیه ضعیف خاک
- گلدون هایی با سوراخ های زهکشی کم یا بدون سوراخ
- گلدون های بیش از حد بزرگ
بیرون‌زدن ریشه‌های گیاه از قسمت انتهایی گلدان
اگه ریشه‌های گیاه از سوراخ‌های قسمت انتهایی گلدون بیرون بزنن، به این معنا هست که به فضای بیشتری احتیاج دارن.
بی‌ثبات شدن گیاه در گلدون یا خم شدن آن به اطراف
اگه گلدون برای گیاه خیلی کوچیک باشه قسمت بالاییش ممکنه ثبات قبلیش رو از دست بده و به اطراف کج بشه.
توقف رشد گیاه
بررسی دلایل توقف رشد گیاهان برای اکثر افراد بسیار مهمه چون توقف در رشد به منظور از بین رفتن انگیزه در پرورش گیاهه. برای همه ما مهمه که گیاهی که خریداری میکنیم به طور محسوس رشد کنه، حتی اگه گیاه کند رشدی داشته باشه این توقع وجود داره بعد از مدتی تغییری در روند رشدش صورت بگیره. گاهی دقت به نکاتی بسیار ساده گیاه رو از رکود خارج میکنه و کیفیت در رشد رو افزایش میده. برای نگهداری از یک گیاه نمیشه صرفاً به آبیاری اکتفا کرد و باید شرایط تغذیه هم مورد توجه باشه و گیاه از نظر آفت هم مورد بررسی قرار بگیره. شما میتونید برای مطالعه کامل تر درباره علت های توقف رشد گیاهانتون مقاله علت توقف رشد گیاهان رزفارست رو مطالعه کنید.
دلایل توقف رشد گیاهان
خاک گیاهان
اولین نکته خاک گیاهانه. گیاهان برای تأمین انرژیشون به خاک غنی احتیاج دارن که سرشار از مواد و املاح معدنی باشه. گیاهانی که در گلدون نگهداری میشن باید مرتب و هر چند سال تعویض خاک بشن و خاکی جدید جایگزین خاک قبلیشون بشه. خاک‌ها بعد از مدتی فقیر میشن و ترکیب و اسیدیتشون رو از دست میدن و نمیتونن رشد خوب و مطلوبی برای گیاه فراهم بیارن و به همین علت باعث توقف رشد گیاه میشن.
نور محیط
دومین نکته که میتونه رشد گیاهان رو کند یا متوقف کنه نور محیطه. هر دسته از گیاهان به میزان مشخصی از سطح نور نیاز دارن و همونطور که میدونید بهترین و کامل‌ترین طیف نوری برای گیاهان نور خورشیده و هیچ نوری نمیتونه جایگزین نور طبیعی خورشید بشه. اگه سطح تابش نور و مدت زمان دریافت نور گیاه از حد متوسط کمتر باشه، باعث کم پشت شدن برگ‌های گیاه و ساقه‌های ضعیف و توقف رشدشون میشه. حتی نور دریافتی زیاد از حد هم میتونه باعث سوختگی برگ و ساقه و توقف رشد بشه، پس نور گیاه باید تنظیم باشه.
کود و مواد معدنی
سومین نکته استفاده نکردن از کودها و مواد معدنیه. خاک گیاهان تمام مواد ضروری گیاه رو نمیتونه تأمین کنه و همه‌ی املاح معدنی رو در خودش نداره و بعد از مدتی گیاه با کمبود برخی املاح معدنی دچار میشه و باعث کمبود رشد و توقعش میشه. کود دهی باعث جبران کمبود این مواد در خاک میشه. گیاهانتون رو مرتب در فصل رشد کوددهی کنید تا رشد مطلوبی داشته باشن. کوددهی زیاد و بیش از حد هم میتونه آسیب‌های شدیدی به گیاه وارد کنه و رشدشون رو کند یا متوقف کنه.
پک ها کود رزفارست، غذای گیاهان شما!
با خرید پک های کود رزفارست، حدودا 6 ماه گیاهان خود را تغذیه کنید و از شادابی و طراوت آن ها لذت ببرید! آموزش استفاده و نحوه مصرف کود ها در پک ها وجود دارند و علاوه بر آن تیم پشتیبانی رزفارست، 24 ساعته پاسخگو می باشند.
آفت ها
نکته چهارم که رشد گیاه رو تهدید میکنه آفت‌ها هستن. آفت‌هایی مثل شته، شپشک آرد آلود، مگس سفید و… از شیره گیاهان تغذیه میکنن که هم باعث آسیب رسیدن به گیاه میشن و هم رشد گیاه رو کند یا متوقف میکنن. گیاهان زمانی که دچار آفت میشن درگیر مبارزه با آفت میشن و سعی میکنن از خودشون دفاع کنن که بیشتر انرژی گیاه در این راه تلف میشه. گیاهانتون رو به طور مرتب و با دقت بررسی کنید تا دچار آفت زدگی نشن.
عدم دسترسی به هوای تازه
نکته دیگه ایی که گیاه رو با خودش درگیر میکنه عدم دسترسی به هوای تازست. برخی از افراد گیاهان رو در فضاهای بسته نگهداری میکنن که تهویه هوا در این محیط ها به شدت کمه و گیاه نمیتونه به خوبی تنفس کنه. گیاهانتون رو اگه پشت پنجره یا داخل خونه نگهداری میکنید حتماً هر از گاهی پنجره رو باز بزارید تا گیاه از هوای تازه محیط بیرون استفاده کنه. البته دقت کنید که در فصل سرد سال به هیچ وجه این کار رو نکنید و در این فصول گیاه رو در معرض هوای سرد قرار ندید.
برزگ بودن گلدان
و نکته آخر این که برخی از افراد فکر میکنن که هر چی گلدون گیاه بزرگتر باشه رشد بهتری داره و فضای بیشتری برای رشد داره که این یک باور غلطه. گیاهان در گلدون‌های بیش از حد کوچیک یا بیش از حد بزرگ رشد خوبی ندارن و بعد از مدتی از بین میرن. برای گیاهانتون گلدونی با سایز مناسب تهیه کنید و هر سال یک سایز گلدون رو بزرگتر کنید. به خصوص برای کاکتوس‌ها و ساکولنت ها نباید گلدون بیش از حد بزرگ باشه.
آسیب‌دیدن گلدان
توصیه میشه که گلدون جدید رو طوری انتخاب کنید که از گلدون قبلی بزرگتر باشه. حالا یک توری در کف گلدون به طوری که سوراخ تهش رو بپوشونه قرار بدید. انجام این کار باعث ثابت نگه داشتن خاک درون گلدون میشه و اجازه نمیده که خاک به سادگی و با هر بار آب دادن گیاه از ته گلدون خارج بشه. حالا مقداری مخلوط خاک اضافه کنید. توجه داشته باشید که جنس گلدونی که انتخاب میکنید در ماندگاری گیاه تاثیر فراوانی داره به همین خاطر در خریدش دقت داشته باشید.
فصل مناسب تعویض گلدان
زمان و فصل مناسب تعویض گلدون به مؤلفه‌های زیادی مثل نوع گل و گیاه و میزان رشدش بستگی داره. انواعی از گل‌ها و گیاهان که به صورت بذر کاشته میشن، در مراحل اولیه رشد زیادی دارن و باید هر چند وقت یک بار اونا رو به گلدون بزرگ‌تری انتقال بدید. شاید هر ماه یک بار نیاز به تعویض گلدون باشه. فرآیند تعویض گلدون تا زمان بالغ شدن کامل گیاه و کاشتش در گلدون اصلی ادامه پیدا میکنه. برای مطالعه بیشتر مقاله بهترین زمان برای تعویض خاک گلدان رزفارست رو مطالعه کنید.
تعویض گلدان در محیط آپارتمان
بیشتر افراد از اونجایی که با اصول تعویض گلدون آشنایی ندارن، تعویض گلدون گیاهشون رو به دست افراد ماهر در گل فروشی‌ها میسپارن. اما در این بین افرادی هم هستن که دوست دارن این کار رو خودشون در خونه انجام بدن. عمل تعویض گلدون کار سخت و پیچیده‌ای نیست. با فراهم کردن مقدمات اولیه و رعایت چند اصل میشه تعویض گلدون رو به طور صحیح و اصولی در محیط آپارتمان انجام داد.
فراهم کردن مقدمات اولیه برای تعویض گلدان
انتخاب خاک مناسب
هر خاکی برای کاشت و نگهداری هر نوع گیاهی مناسب نیست. انتخاب خاک نامناسب قطعا باعث آسیب به ریشه گیاه میشه و باعث از بین رفتن گیاه میشه. انتخاب خاک سنگین از خروج آب جلوگیری میکنه و باعث پوسیدگی ریشه گیاهان آپارتمانی میشه. خاک مناسب گیاهان آپارتمانی مخلوطی از خاک برگه که در مراکز پرورش و فروش گل و گیاه در بسته بندی‌های مختلف به فروش میرسن.
انتخاب گلدان مناسب
گلدون‌ها در انواع سایزها، رنگ‌ها، شکل‌ها و جنس‌های مختلف: پلاستیکی، سفالی، سرامیکی، چوبی، فلزی و… موجود هستن. گلدون‌های پلاستیکی به خاطر اینکه از تنوع رنگی بالا، قیمت مناسب، وزن ایده آل برخوردارن بسیار مورد پسند هستن. انتخاب گلدون از نظر جنس، رنگ و شکل، کاملا وابسته به محل قرارگیری گلدون، سلیقه شخص، دکوراسیون محیط و وسع مالی خریداره. برای انتخاب گلدون مناسب برای تعویض گلدون گیاهتون فقط نباید به جنس، رنگ و شکل گلدون توجه کنید.
مراحل تعویض گلدان
آماده‌سازی محل کار
قبل از هر چیزی باید محل تعویض گلدون و خاک رو انتخاب کنید. ما پیشنهاد میکنیم این کار رو در حیاط و فضای بیرون از اتاق‌های خونه انجام بدید، چون ریخت و پاش زیادی داره. اگه همچین امکانی ندارین، کف یکی از اتاق‌ها رو با روزنامه بپوشونید و کارتون رو اونجا انجام بدید.
بیرون آوردن گیاه از گلدان
بیرون آوردن گیاه از گلدون، اگه ریشه‌هاش در همه ی فضاهای خالی موجود در خاک پخش شده باشن، بدون کلنجار رفتن ممکن نیست و میتونه کار دشواری باشه. وقتی گلدون قدیمی پر از ریشه بشه شکل عادیش کمی تغییر میکنه؛ بعلاوه ممکنه ریشه‌ها، مثل چیزی که در تصویر زیر مشاهده میکنید، از قسمت انتهایی گلدون بیرون بزنن و بیرون آوردن گیاه رو به‌مراتب سخت‌تر کنن. بیرون زدن تنها یک یا دو ریشه هم گیاه رو محکم در گلدون نگه میداره.
هرس‌کردن ریشه‌های گیاه
اگه همه چیز خوب پیش بره، در این مرحله از کار، گیاه از گلدون قدیمی خارج میشه و شما میتونید ریشه‌هاش رو ببینید و لمس کنید. حالا وقت اونه که قسمت‌های سیاه و فرسوده رو جدا کنید.
عده‌ای پیشنهاد میکنن که در این مرحله از کار، برای تشویق رویش بیشتر و بهتر ریشه‌ها، برخی از قسمت‌های سالمش هم هرس بشن. ما اصلا انجام این کار رو پیشنهاد نمیکنیم، چون با انجام این کار انرژی که باید صرف رویش برگ‌ها و گل‌ها بشه روی رویش مجدد ریشه‌های سالم گیاه هدر میره. پس یادتون باشه که موقع هرس‌کردن ریشه‌های گیاه خونگی، جز ریشه‌های فرسوده، سیاه و آسیب‌دیده با قسمت‌های دیگه کاری نداشته باشید.
دیگر مقالات: چگونه خاک گلدان را تقویت کنیم؟
کاشت گیاه در گلدون جدید
روش اول
در این روش گلدون قدیمی رو راهنمای کارمون قرار میدیم. مثل چیزی که در تصویر میبینید، گلدون قدیمی رو در محفظه جدید میذاریم و اطرافش رو کاملا از خاک و کمپوست پر میکنیم. وقتی گلدون قدیمی رو از محفظه جدید خارج کنیم، جاش باقی میمونه. گیاه رو در این فضای خالی قرار بدید، اطرافش رو با خاک پر کنید و بهش آب بدید تا سر جاش محکم بشه.
روش دوم
در روش دوم فقط خود گیاه رو راهنمای کارمون قرار میدیم. گیاه رو با یک دست در گلدون جدید فرو ببرید و به‌طور تقریبی، اون رو در عمق و فاصله مناسب از اطراف نگه دارید. بعد با دست دیگه، گلدون رو با خاک و کمپوست پر کنید. این روش در مقایسه با روش قبلی دقت کمتری داره؛ اما اگه احساس کردید جایی به اشتباه افتادید، میتونید گیاه رو تکون بدید و فاصلش رو به دلخواه تنظیم کنید تا به نتیجه مطلوب برسید. وقتی نتیجه براتون رضایت بخش بود، با ریختن کمی خاک بیشتر اطراف گیاه و آب دادن بهش گیاه رو سر جاش کاملا محکم کنید.
نکات مهم در تعویض گلدان
قبل از تعویض گلدان کمی به گلدان آب دهید
آبیاری قبل از تعویض گلدون کمک میکنه تا خاک اطراف ریشه سفت بمونه و ریشه ها موقع جابجایی هوا نخورن. بعد از آبیاری گلدون حداقل یک ساعت منتظر بمونید تا آب کاملا نشست کنه و بعد اقدام به تعویض گلدون کنید.
انتقال گیاه به گلدان یک سایز بزرگتر
هر چقدر هم که گلدون شما برای گیاه کوچیک شده باشه موقع جابجایی، گلدون جدید تنها یک سایز بزرگ تر باشه. شوک به گیاه، بیماری پوسیدگی ریشه و توقف رشدی گیاه همگی عارضه های انتقال گیاه به گلدون خیلی بزرگ هستن. کف گلدون جدید رو سوراخ کنید و به عمق دو سانتی متر سنگریزه برای خروج بهتر آب اضافی بریزید.
گلدان را با خاک جدید پر کنید
به هیچ عنوان از خاک باغچه به عنوان بستر رشد گیاهان آپارتمانی استفاده نکنید. خاک باغچه حاوی کرم های خاکی، حشرات، بیماری های قارچی و آفت هاست و از اونجایی که گیاهان آپارتمانی به شرایط بیرون از خونه عادت ندارن، با کوچیکترین تنش و بیماری از بین میرن. بهترین بستر، استفاده از خاک های بسته بندی و پاستوریزست. دو و نیم سانت از لبه گلدون به پایین رو خالی بذارید.
گلدان را وارونه کنید و ضربه ای آروم بزنید
در تعویض گلدون حتما خاک اطراف ریشه باید حفظ بشه. به این منظور گلدون رو به آرومی برعکس کنید و لبه گلدون رو آروم به زمین بکوبید تا گیاه با خاک اطرافش از گلدون جدا بشه.
گیاه را دقیقا در وسط گلدان قرار دهید
ابتدا کمی خاک بریزید تا سطح گلدون بالا بیاد و بعد از قرار دادن گیاه در وسط، اطرافش رو با خاک جدید پر کنید.
غرقاب گیاه بعد از کاشت
بعد از تعویض گلدون، اونقدر به گیاه آب بدید تا از سوراخ کف گلدون خارج بشه. دقت کنید این کار فقط برای بعد از تعویض گلدون و تنها برای بار اوله و در سری های بعد نباید به این مقدار آبیاریش کنید.
پرهیز از قرار گرفتن گیاه در معرض نور مستقیم خورشید
بعد از تعویض گلدون به مدت 2 تا 3 روز گیاه رو در سایه قرار بدید. بعد از چند روز گلدون رو به مکانی با نور غیر مستقیم منتقلش کنید.
منطقه آب و هوایی محل زندگی تان را بشناسید
انتقال گیاه به هوای باز معمولا بعد از رفع خطر سرمازدگیه. بعد از رفع خطر سرمازدگی، گیاه رو از گلدون بیرون بیارید و در زمین بکارید.
کاشت گیاه در هوای خنک
هوای ابری، صبح زود یا عصر موقع غروب، بهترین زمان برای کاشت گیاهان در فضای بازه.
برای کاشت از خاک باغچه استفاده کنید
امروزه خاک باغچه ای بسته بندی شده رو از فروشگاه های معتبر میتونید تهیه کنید. محل سایه رو برای کاشت گیاه انتخاب کنید. کمی کود دامی پوسیده و مالچ گیاهی موقع کاشتن اضافه کنید
حفر حفره در خاک
به اندازه قطر گلدون حفره ای در خاک ایجاد کنید.
گلدان را وارونه کنید و گیاه را خارج کنید
ابتدا گیاه رو وارونه کنید و با ضربه ای، گیاه رو با خاک گلدون خارج کنید.
ریشه ها را از هم باز کنید
اگه ریشه ها توپی شدن و در هم فرو رفتن با دست اونا رو از هم باز کنید.
گیاه را به طور عمودی در خاک قرار دهید
گیاه رو در وسط حفره و به طور کاملا عمودی بکارید.
اطراف گیاه را با مالچ گیاهی و کود پوسیده پر کنید
بعد از کاشت برای رشد بهتر و مقابله با علف هرز میتونید از مالچ گیاهی استفاده کنید. خاک اطراف گیاه رو کمی سفت کنید تا گیاه محکم بایسته.
بیشتر بخوانید:
انواع روش‌های از بین بردن قارچ گلدان
طرز درست کردن جزیره برای گلدان
سوالات متداول درباره تعویض گلدان
هر گیاهی که برای مدتی رشد میکنه، ریشه هاش بزرگ تر میشن و برای ادامه رشدشون نیاز به فضای بزرگ تر پیدا میکنن. این رشد گیاه لزوما از روی ظاهر بیرون از خاکش معلوم نمیشه چون ریشش در زیر خاک پنهانه …
تعویض گلدان و خاکش هر چند وقت یکبار نیازه چون این خاک حاوی مواد آلیه که با گذشت زمان به تدریج تجزیه میشن و از بین میرن. به همین خاطر، سطح خاک در گلدون کاهش پیدا میکنه، خاک متراکم تر میشه و مواد معدنی و آب کافی و مورد نیاز گیاه بهش نمیرسه …
توقف رشد گیاهان دلایل زیادی داره که این دلایل رو به طور کامل براتون شرح دادیم …
زمان و فصل مناسب تعویض گلدان به مؤلفه‌های زیادی مثل نوع گل و گیاه و میزان رشدش بستگی داره …
خلاصه نکات مقاله تعویض گلدان
علت های خشک شدن زود به زود خاک
- نور کم
- دمای پایین
- تهویه ضعیف
- تخلیه ضعیف خاک
- گلدون هایی با سوراخ های زهکشی کم یا بدون سوراخ
- گلدون های بیش از حد بزرگ
نکات مهم در تعویض گلدان
- قبل از تعویض گلدون کمی به گلدون آب بدید
- انتقال گیاه به گلدون یک سایز بزرگتر
- گلدون رو با خاک جدید پر کنید
- گلدان رو وارونه کنید و ضربه ای آروم بزنید
- گیاه رو دقیقا در وسط گلدون قرار بدید
- غرقاب گیاه بعد از کاشت
- پرهیز از قرار گرفتن گیاه در معرض نور مستقیم خورشید
- منطقه آب و هواییتون رو بشناسید
- کاشت گیاه در هوای خنک
- برای کاشت از خاک باغچه استفاده کنید
- حفر حفره در خاک
- گلدون رو وارونه کنید و گیاه رو خارج کنید
- گلدون های کاغذی و سفالی بدون لعاب رو در زمین بکارید
- ریشه ها رو از هم باز کنید
- قرار گرفتن گیاه به طور عمودی در خاک
- اطراف گیاه رو با مالچ گیاهی و کود پوسیده پر کنید
